Азиядағы ұжымдық қауіпсіздік жүйесін қалыптастыру перспективалары: еуропалық қауіпсіздік жүйесімен салыстырмалы талдау. Қазақстандық дипломатия үшін мүмкіндіктері

Аннотация

Халықаралық қатынастарды трансформациялаудың қазіргі кезеңінде азиялық геосаясат шеңберінде ұжымдық қауіпсіздік институттарын құру қажеттілігі туындайды. Қазіргі уақытта жұмыс істеп тұрған негізгі модель-тәжірибесі Азия үшін маңызды еуропалық Ұжымдық қауіпсіздік жүйесі. Азиядағы қауіпсіздік жүйесі халықаралық қатынастардың классикалық вестфалиялық моделінің элементтері, атап айтқанда ұлт-мемлекет әлі де басым болуымен сипатталады. Ұжымдық қауіпсіздік жүйесін қалыптастыру үшін бірқатар нақты факторлар маңызды рөл атқарады, олардың ішінде әскери-техникалық компонентті, полярлықты, сондай-ақ әлеуметтену факторын атап өтуге болады. Бұл мақала зерттеу аясында көрсетілген үш фактор шешуші рөл атқаратынын атап өтті. Мұндай қауіпсіздік жүйесін қалыптастыру Азиядағы бейбітшілікті, қауіпсіздік пен тұрақтылықты қамтамасыз етуге бағытталған ынтымақтастықты нығайту жөніндегі халықаралық форум – АӨСШК(Азиядағы өзара іс-қимыл және сенім шаралары жөніндегі кеңес) бастамашысы және промоутері болып табылатын Қазақстан дипломатиясы үшін де маңызды.

Қысқа мерзімді перспективада Азиядағы Ұжымдық қауіпсіздік жүйесін қалыптастыру екіталай болып көрінгенімен, орта мерзімді немесе ұзақ мерзімді перспективада барлық алғышарттар мен әлеует бар.

Түйін сөздер: Ұжымдық қауіпсіздік, биполярлық, Азия, Қазақстан дипломатиясы, институттандыру