Шанхай Ынтымақтастық Ұйымы шеңберінде сауданы жеңілдетудің құқықтық негізі мен дамуы
DOI:
https://doi.org/10.26577/IRILJ202511136Аннотация
Шанхай ынтымақтастық ұйымының Учредителдік декларациясында инвестицияларды жеңілдету мәселелері бойынша келіссөздердің ресми түрде басталуы жарияланды. Бұл тақырып кейінгі мемлекет басшыларының декларацияларында да жүйелі түрде расталды. Ұйымдық құқық тұрғысынан алғанда, ШЫҰ Жарғысы инвестицияларды жеңілдетуді бекітеді, ал меморандумдар мен хаттамалар оның іске асырылуын қамтамасыз ететін «жұмсақ құқық» құралдары ретінде қолданылады. Инвестицияларды жеңілдетудің бірыңғай жаһандық анықтамасының жоқтығына қарамастан, ШЫҰ оны мүше мемлекеттердің шетелдік инвестицияларды тартуға, инвестициялық циклдің барлық кезеңдеріндегі тиімділікті арттыруға, сондай-ақ ашықтықты, рәсімдердің жеңілдетілуін және болжамдылықты қамтамасыз етуге бағытталған тәжірибелер жиынтығы ретінде қарастырады. Бұл талаптар ШЫҰ болашақ еркін сауда аймағының қағидаттарына сәйкес келеді.
Мақалада алдымен ШЫҰ-ның қазіргі жағдайы талданып, сауданы жеңілдету саласында ресми құқықтық базаның жоқтығының төрт негізгі себебі анықталады. Одан әрі заманауи жағдай мен осындай тетікті әзірлеудің институционалдық артықшылықтары қарастырылады, сондай-ақ оның құқықтық тұрғыдағы нормативтік негіздері зерттеледі. Осы негізде ШЫҰ аясында сауданы жеңілдету қағидаларының болашақтағы үлгілік жүйесі ұсынылып, Сауданы жеңілдету туралы ШЫҰ келісімін қабылдау мүмкіндігі талқыланады. Зерттеу барысында ұйым шеңберінде сауданы жеңілдету тетіктерін институционалдандыру мүше мемлекеттердің экономикалық дамуына ықпал етіп қана қоймай, сонымен бірге өңірлік ынтымақтастықты тереңдетудің маңызды факторы болатыны дәлелденеді.
Түйін сөздер: Шанхай ынтымақтастық ұйымы (ШЫҰ), сауда және инвестицияларды жеңілдету, құқықтық негіз, «жұмсақ құқық» құралдары, өңірлік экономикалық ынтымақтастық, еркін сауда аймағы.
