Логистика геосаясаты: Еуразия көлік бағыттарының бәсекелестігі ме, әлде үйлесімділігі ме?

Аннотация

Орталық Азияның жаһандық геоэкономикалық үдерістердегі рөлінің артуы бұл зерттеудің өзектілігін айқындайды. Аймақ Еуропа, Азия және Таяу Шығысты байланыстыратын негізгі көлік маршруттарының тоғысында орналасқан. Соңғы онжылдықтарда Ресей, Қытай, Үндістан, Түркия, Еуропалық Одақ және АҚШ сынды жетекші әлемдік державалар аймақтың көлік инфрақұрылымына ерекше қызығушылық танытып отыр. «Солтүстік–Оңтүстік» және «Жаңа Жібек жолы» халықаралық жобалары Орталық Азияның экономикалық ландшафтына әсер етіп, жаһандық жеткізу тізбектерін қайта құруға бағытталған баламалы көлік дәліздерін құруға арналған ауқымды бастамалар болып табылады. Алайда бұл жобалардың жүзеге асуы геосаяси қауіп-қатерлермен, атап айтқанда, жетекші ойыншылар арасындағы бәсекелестіктің күшеюі және қатысушы елдердің борыштық тәуелділікке түсу ықтималдығымен ұштасады.

Осы зерттеудің мақсаты – «Солтүстік–Оңтүстік» пен «Жаңа Жібек жолы» жобаларының экономикалық әлеуеті мен геосаяси қауіптерін салыстырмалы талдау. Сондай-ақ бұл жұмыс олардың Орталық Азиядағы даму мен тұрақтылыққа тигізетін ықпалын бағалауға бағытталған. Зерттеудің маңызды қырларының бірі — осы екі бастаманың өзара ықпалдасу мен қайшылық нүктелерін айқындау және олардың болашақтағы қатар өмір сүру сценарийлерін анықтау.

Зерттеудің әдіснамалық негізін салыстырмалы талдау, жүйелік тәсіл және геоэкономикалық болжау әдістері құрайды. Бұл әдістер халықаралық көлік дәліздерінің аймақтың экономикалық дамуына әсерін кешенді түрде талдауға және олардың жүзеге асуына байланысты ықтимал қауіптерді бағалауға мүмкіндік береді.

Зерттеудің практикалық маңыздылығы — саясаткерлер мен іскер қауымдастық үшін Еуразиядағы халықаралық көлік дәліздерінің экономикалық тиімділігін арттыру және геосаяси тәуекелдерді азайту бойынша ұсынымдар әзірлеу. Алынған нәтижелер Орталық Азия елдерінің көлік саясатын стратегиялық жоспарлауда, сондай-ақ логистиканы оңтайландыру және инфрақұрылымдық жобалардың инвестициялық тартымдылығын арттыру шараларын жасауда қолданылуы мүмкін.

Геосаяси аспектілерге аймақтағы негізгі ойыншылардың өзара іс-қимылын талдау кіреді. «Солтүстік–Оңтүстік» және «Жаңа Жібек жолы» жобалары Ресей, Қытай және Үндістанның сыртқы экономикалық ықпал ету құралдары ретінде қарастырылады. Бұл елдердің Орталық Азиядағы өзара іс-қимылы мен стратегиялық мүдделері ынтымақтастықты күшейтуі немесе жаңа геосаяси қақтығыс желілерінің пайда болуына алып келуі мүмкін. Негізгі назар көлік дәліздерінің аймақтық экономикалық интеграцияға әсеріне және туындайтын қайшылықтарды реттеу тетіктеріне аударылады.

Осылайша, бұл зерттеу Орталық Азиядағы экономикалық және геосаяси үдерістерді тереңірек түсінуге мүмкіндік береді және жаһандық сын-қатерлер мен өңірлік ерекшеліктерді ескере отырып, халықаралық көлік дәліздерінің тиімділігін арттыру жөнінде ұсынымдар әзірлеуге жол ашады.

Түйін сөздер: Үндістан, Ресей, Қытай, Жаңа Жібек жолы, Солтүстік–Оңтүстік, Орталық Азия, сауда, өзара толықтыру, бәсекелестік орта.