Халықаралық қатынастар тарихында Ұлы Жібек Жолының этномәдени дамуына қосқан үлесі
DOI:
https://doi.org/10.26577/IRILJ202510917Аннотация
Зерттеудің өзектілігі Ұлы Жібек жолының (ҰЖЖ) халықаралық қатынастар мен этномәдени дамудағы тарихи маңыздылығын зерттеудің қажеттілігімен айқындалады. Ұлы Жібек жолы Шығыс пен Батыс арасындағы сауда, дипломатиялық және мәдени байланыстардың қалыптасуында шешуші рөл атқарды. Қазіргі жаһандану жағдайында өркениеттер арасындағы тарихи өзара іс-қимыл тәжірибесін зерттеу Еуразия елдері арасындағы экономикалық және мәдени ынтымақтастық стратегияларын әзірлеуге көмектеседі. Сонымен қатар, оның тарихи рөлін терең талдау мәдени диффузия механизмдері, халықтар арасындағы өзара іс-қимыл және трансұлттық желілердің қалыптасуы туралы ғылыми білімді кеңейтуге ықпал етеді, бұл қазіргі заманғы тарихи ғылым мен халықаралық қатынастар тәжірибесі үшін өте маңызды.
Зерттеудің мақсаты – Ұлы Жібек жолының халықаралық қатынастардың этномәдени дамуына қосқан үлесін талдау, өркениетаралық байланыстар мен білім, технологиялар және мәдени құндылықтар алмасуының қалыптасуына әсерін анықтау. Сондай-ақ, зерттеу ҰЖЖ қызмет етуінің саяси-экономикалық контекстін және оның ықпал аймағындағы мемлекеттердің дамуына әсерін зерделеуге бағытталған.
Зерттеудің әдістемелік негізін тарихи-салыстырмалы талдау, жүйелік тәсіл, тарихи ретроспектива және компаративистика әдістері құрайды. Бұл әдістерді қолдану Ұлы Жібек жолында болған сауда, саяси және мәдени үдерістердің өзара байланысын жан-жақты зерттеуге мүмкіндік береді. Кешенді пәнаралық тәсіл ежелгі сауда жолдарының экономикалық, әлеуметтік және мәдени аспектілерін ескеруге мүмкіндік береді, осылайша зерттеуді толығырақ және объективті етеді.
Зерттеудің практикалық маңыздылығы – алынған нәтижелерді ҰЖЖ-ның тарихи бағыты бойындағы елдер арасындағы қазіргі заманғы экономикалық және мәдени ынтымақтастық стратегияларын әзірлеуде қолдану мүмкіндігінде. Тарихи тәжірибені талдау халықаралық өзара іс-қимыл механизмдерін тереңірек түсінуге ықпал етеді, бұл әсіресе Қытайдың «Бір белдеу – бір жол» бастамасы сияқты Жібек жолын жаңғырту жөніндегі бастамалар аясында өзекті. Сонымен қатар, зерттеу материалдары білім беру мақсатында, атап айтқанда, халықаралық қатынастар тарихы, мәдениеттану және шығыстану бойынша оқу курстарын дайындауда пайдаланылуы мүмкін. Зерттеу сондай-ақ дипломаттар, халықаралық сауда және логистика саласындағы сарапшылар, сондай-ақ халықаралық ынтымақтастықты дамытуға қатысатын мемлекеттік құрылымдар үшін пайдалы болуы мүмкін.
Осылайша, Ұлы Жібек жолын этномәдени дамудың факторы ретінде зерттеу халықаралық байланыстардың қалыптасуының тарихи заңдылықтарын анықтауға мүмкіндік береді, сондай-ақ Еуразия аймағындағы қазіргі заманғы логистика мен сауда дипломатиясының дамуына ықпал етеді..
Түйін сөздер: Ұлы Жібек жолы, халықаралық қатынастар тарихы, Орталық Азия, Шығыс пен Батыс диалогы, Трансконтинентальды жоба, халықаралық сауда, көпмәдениеттілік үлгі
