Халықаралық қатынастардағы трансшекаралық су ресурстарын басқару мәселесі
DOI:
https://doi.org/10.26577/IRILJ202510916Аннотация
Бұл зерттеу халықаралық қатынастардағы трансшекаралық су ресурстарын реттеу, бар қиындықтар мен су дипломатиясын дамытудың мүмкін жолдарын қарастыруға арналған. Су өмір мен экожүйені сақтауда шешуші рөл атқарады, бірақ оның біркелкі таралмауы және өсіп келе жатқан тапшылығы мемлекетаралық қақтығыстарға қауіп төндіреді. 276-дан астам өзен бассейндері елдердің шекарасынан өтеді және әлем халқының шамамен 40% осы су көздерін ортақ пайдалануға байланысты. Осындай жағдайларда трансшекаралық су ресурстарын үйлестірілген және ұтымды басқару халықаралық өзара іс-қимылдың маңызды бөлігіне айналады.
Зерттеу барысында халықаралық келісімдерді, саяси-құқықтық құралдарды және суды басқару стратегияларын талдау әдістері қолданылады. Нил және Меконг өзендерінің келісімдері сияқты мемлекетаралық ынтымақтастықтың сәтті мысалдары зерттелді және тиімді өзара әрекеттесуге кедергі келтіретін кедергілер қарастырылды. Негізгі проблемалардың қатарына сенімді басқару тетіктерінің болмауы, саяси қолдаудың жеткіліксіздігі, жер үсті және жер асты суларын пайдалануды үйлестірудің күрделілігі, сондай-ақ құқықтық аспектілердегі белгісіздік жатады.
Жұмыста құқықтық нормаларды әзірлеуді, бірлескен реттеуші органдарды құруды және шешім қабылдау үшін ғылыми деректерді пайдалануды көздейтін су ресурстарын басқарудың кешенді тәсілінің маңыздылығына назар аударылады. Су дипломатиясы мемлекетаралық ынтымақтастықтың тұрақты дамуы мен нығаюына ықпал ететін қақтығыстардың алдын алу құралы ретінде қарастырылады.
Қорытындыда трансшекаралық су ресурстарын басқару саяси, құқықтық және ғылыми құралдарды біріктіруді талап ететіндігі атап көрсетілген. Халықаралық басқару құрылымдарын құру және су қауіпсіздігі мәселелеріне саяси міндеттемені сақтау суға сұраныстың өсуі мен климаттың өзгеруі жағдайында су ресурстарының біркелкі және әділ бөлінуін қамтамасыз етудің маңызды шарттары болып табылады.
Түйін сөздер: су дипломатиясы, трансшекаралық өзендер, ресурстарды басқару, кешенді тәсіл, су ресурстары, мегоударственное ынтымақтастық.
