Реализм контекстіндегі «шағын мемлекеттің (small state)» сыртқы саясатын талдау: Қырғызстан мысалында

Аннотация

Бұл зерттеу Қырғызстанның шағын мемлекет ретіндегі сыртқы саясатын реалистік контекстте талдауды мақсат етті. Зерттеу авторлары реализм тұжырымы негізіндегі халықаралық және аймақтық қатынастардағы  шағын мемлекеттердің сыртқы саясатының сипаты мен болмысы туралы концепцияларды сараптай отырып, алты түрлі концептуалдық сараптамалық критерийлерді қалыптастырды. Зерттеу нәтижесіне сүйенсек,

Біріншіден, Қырғызстанның әлемдік үрдістерге пассивті қатысуы оның шағын мемлекет ретіндегі мүмкіндіктерінің шектеулі екенін көрсетті. Мемлекеттің әскери-саяси, әлеуметтік, экономикалық әлеуетінің шектеулілігі оның халықаралық қатынастарда дербестікке қол жеткізуге кедергі келтіреді. Екіншіден, Қырғызстанның халықаралық бастамалары негізінен символикалық сипатта болып, стратегиялық артықшылықтар бермеді. Бұл мемлекеттің аймақтық және әлемдік саяси үдерістерде сыртқы бастамаларға тәуелді болуына алып келді. Үшіншіден, Қырғызстанның географиялық орналасуы мен табиғи ресурстарының шектеулілігі оған өз мүддесіне сай, тиімді сыртқы саясат жүргізуге мүмкіндік бермейді. Төртіншіден, қалыптасқан халықаралық құқық нормаларына сүйену елдің әлемдік үдерістерде егемендігін сақтаудағы маңызды стратегия болып табылады. Бесіншіден, халықаралық ұйымдарға мүше болуға ұмтылу, оның сыртқы қауіп-қатерлер мен сын-тегеуріндерге төтеп берудің басты стратегиясы болып табылады. Алтыншыдан, Қырғызстан сыртқы саясатында классикалық бейтараптыққа ұмтылмайды. Себебі оның территориясында АҚШ пен Ресей әскери базалары бар. Сондықтан, реализм концепциясы Қырғызстанның сыртқы саясатының сипаттарын түсіндіруде маңызды рөл атқарады.

Кілт сөздер: сыртқы саясат, реализм, шағын мемлекет, Қырғызстан, мемлекеттік мүдде