Байденнің Таяу Шығыстағы дипломатиясы үшін Иранның ядролық келісімінің маңыздылығы
DOI:
https://doi.org/10.26577/IRILJ.2021.v94.i2.03Аннотация
Әлем елдері арасындағы күрделі мәселелер бойынша көпжақты келісімдер көбінесе тараптардың осындай келісімдерден кейінгі оқиғаларда көрініс табуда. Бірлескен іс-қимыл жоспары (JCPOA) Иранның ядролық қару жасауға тырысып, өзін оқшаулауға тырысқан кезінде Иранның халықаралық сауданың тиімді ойыншысына айналуы үшін осындай құралдарды жүзеге асыруда. 2018 жылы АҚШ одан бас тарту туралы шешім қабылдады. Таяу Шығыстағы америкалық мүдделер бір жағынан бір-біріне әсер ететін бір пакетті білдіреді, ал екінші жағынан, бұл өзара байланысты тізбек ретінде қарастырылатын аймақ дағдарыстары мен мәселелерінің сипаты болып табылады. «Иран ядролық ісі» Таяу Шығыстағы Байденнің болашақтағы дипломатиясы үшін маңызды екендігі көрініс табуда.
Мақалада АҚШ-тың Таяу Шығыс дипломатиясы үшін келісімдердің маңыздылығы және жаңа Президенттің сыртқы саясатында қандай қиындықтар туындайтындығы туралы сипатталған. Зерттеулер АҚШ-тың жаңадан сайланған президенті Байденнің Иранмен арадағы қарым-қатынасқа қатысты сыртқы саясаты үшін маңызды болып табылады, оны сарапшылар аймақтық тепе-теңдік жағдайындағы оң өзгерістері үшін кеңінен бағалайды. Мақаланың ғылыми және тәжірибелік мәні стратегиялық ықпал үшін бәсекелестік – күн өткен сайын артып келе жатқан уақытта Иранды одан әрі оқшаулауға шынайы көзқарасты жетілдіруге бағытталған сараптама ретінде қарастырылады. Мақалада қолданылатын әдістер салыстырмалы, тарихи және сипаттамалық талдау тұрғысынан Таяу Шығыс сарапшылары үшін аналитикалық құрал ретінде кеңінен сипатталған. Талдау нәтижелері саясатты қабылдаушылар үшін де, академиялық орта үшін де пайдалы болуы мүмкін, яғни Байденнің Таяу Шығыстағы сыртқы саясаты өзінің бағытын Трамптың аймақтағы саясатымен салыстырғанда өзгеріске ұшырағандығында. Сонымен қатар, мақала Таяу Шығыстың әлемдік істерге әсерін тұжырымдамалаудағы бүгінгі түсініксіз және біржақты көзқарас тұрғысынан әлеуметтік ғылымға өз үлесін қосуды көздейді. Зерттеудің тәжірибелік мәні ретінде АҚШ-тың Иранның аймақтағы орны үшін санкциялық саясатына арналған.
Түйін сөздер: Иран, АҚШ, Байден, дипломатия, ядролық келісім.
